استان کرمان از استانهای قدیمی و تاریخی این مرز و بوم است که از حیث داشتن جاذبههای طبیعی و آثار تاریخی کمنظیر، جایگاه ویژهای دارد. ارگ معروف بم، برجستهترین میراث فرهنگی این استان، در شمال شرقی شهر بم واقع شده است.

در شهر کهنه بم، بهتر از هر جای دیگر میتوان ایدههای بارزی از یک شهرک سنتی ایرانی یافت که نشاندهنده بخش عمدهای از تحولات موجود در زمینه فنون ساخت و سیر تکوین و تکامل معماری اصیل ایرانی است و از این نظر منحصر به فرد می نمایاند. این راوی فرسوده از گذر دوران، بازگوکننده داستان تاریخ تمدن مردمان سدههای دور و دراز است؛ مردمانی که با بهره گیری از عنصر خشت که قرون متمادی با آن قرین بودند، الگویی بی بدیل را خلق و شگفت انگیزترین قلاع باستانی را به اندازه یک شهر کوچک شکل بخشیدند. این اثر گرانبها و مایه فخر ایران زمین، به واسطه قرار گرفتن در مسیر جاده بین المللی ابریشم، یکی از راههای مهم تجارت شرق و غرب محسوب میشود و به همین سبب در گذر اعصار اهمیت ویژه ای پیدا کرده است.

تا چندی پیش اطلاع دقیقی درباره هسته اولیه سکونت در آن در دست نبود و راجع به آن حکایات تاریخی گهگاه منتج به افسانه هم میشدند و به مدد متون کهن، پیشینه استقرار در آن به ۲ هزار سال پیش برمی گشت، اما با تکیه بر بررسی های مقدماتی اخیر هیات باستانشناسی پایگاه ارگ بم در این حوزه فرهنگی، استقرارهای اولیه آن به دوران باستان و حداقل برابر با هزاره چهارم پیش از میلاد میرسد که شاهد عینی این مساله تپه های باستانی متعدد در فاصله های نه چندان دور از ارگ هستند که در تعاملات فرهنگی با یکدیگر یکی از دیرینه ترین مراکز شهرنشین در ایران را شکل دادند و به این ترتیب محققان توانستند تاریخ مدون تری را درخصوص این شهر ارائه دهند.
مستند زنده معماری ایران با وسعت ۲۰ هکتاری بر فراز تپه ای طبیعی و مرتفع به طول ۶۱ متر به صورت قلعهای قد برافراشته و مصالح عمده آن مشتمل است بر خشت خام و گل که البته به ندرت در برخی قسمتها از سنگ، آجر و تنه درخت نخل نیز سود جسته است.

در حال حاضر بافتهای شناسایی شده در این محوطه باستانی عبارتند از: خندقی گرداگرد شهر، حصارها، دروازهها، برجهای نگهبانی متعدد، بازار، مساجد، تکیه، مدرسه، زورخانه، کاروانسرا، آب انبار، حمامهای عمومی و خصوصی، نانوایی، کارگاه روغنگیری، سابات جهودها، اصطبل، سربازخانه، آسیاب بادی، عمارت چهارفصل و حدود چندصد باب منزل مسکونی که هر یک در جای خود نهانگاه اطلاعات باارزشی هستند، اما در فرصت اندک ما، مجالی برای معرفی آنها نیست.

اگرچه مجموعه ارگ قدیم در سال ۱۳۴۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و مسوولان هیچ گاه از حفاظت و احیای آن غافل نبوده اند، با این همه خشتهای طلایی در رویارویی با لرزشهای بیرحمانه زمین در پی زلزله معروف زمستان ۸۲ توان نیاورند و بخش اعظم ارگ به تلی از خاک مبدل و شهر تخریب شد.

پس از آن واقعه دهشتناک، تلاشهای مکرر و مصرانه مسوولان و هواداران میراث فرهنگی به ثمر نشست و منجر به ثبت بم و منظر فرهنگی آن به عنوان هفتمین اثر فاخر کشورمان در فهرست میراث جهانی شد و از آنجایی که بم ومنظر فرهنگی آن کماکان در فهرست میراث جهانی در خطر قرار دارند، لذا به سبب خارج کردن این مجموعه از این فهرست، پروندهای تهیه و به یونسکو ارسال شد و شرح اقداماتی که قرار بوده در این راستا به انجام برسند تا بم و منظر آن از فهرست جهانی در خطر خارج شوند، در این پرونده مورد اشاره قرار گرفته اند.

افشین ابراهیمی مدیر پایگاه میراث جهانی ارگ بم در گفتگویی علیرغم این که از وقوع زلزله بهعنوان ضربه ای مهلک بر پیکره شهر، مردم و میراث فرهنگی یاد میکند، از جهاتی آن را عامل مهمی برای معطوف شدن بیشتر اذهان عمومی به ارگ و ثبت جهانی آن در فهرست میراث جهانی دانسته که در پی آن سبب آشکار شدن وجهه های مستتر بسیاری در آن شد و اطلاعات باارزشی را در اختیار متخصصان نهاد به طوری که فصل نوینی را در مطالعات باستانشناسی ایران رقم زد. 

این مسوول علاوه بر این که از حضور هیاتهای بین المللی همچون ایتالیایی و آلمانی خبر میدهد که به همراه تیمهای ایرانی به بازسازی و مرمت قسمتهایی از ارگ مشغولند، تلاش برای گسیل کردن مرمتگران فرانسوی و باستانشناسان ایتالیایی در سالهای آینده در محوطه را در برنامه کار پایگاه معرفی میکند که بخشهایی از رایزنیها نیز تاکنون به انجام رسیده، ولیکن نتیجه قطعی، مستلزم تلاشهای بیشتری از سوی مسوولان پایگاه این میراث جهانی خواهد بود.
ابراهیمی با رضایت از سرعت در روند بر افراشتن خشتهای این شهر خشتی، با اشاره به پایان یافتن مراحل آواربرداری بخش عامه نشین ارگ، از آغاز آواربرداری بخش حاکمنشین سخن میگوید که در پس همه این کارکردها، در مسیری قرار گرفتهاند که با رعایت ضوابط حفاظتی و مرمتی و با توجه به منشورهای بین المللی با تمام انرژی به سمت نمایان ساختن چهره ارگ پیش از زلزله پیش خواهند رفت.

:: برچسب‌ها: ارگ بم , بم , کرمان , آثار تاریخی بم , آثار تاریخی کرمان ,
:: بازدید از این مطلب : 721

|

امتیاز مطلب : 123

|

تعداد امتیازدهندگان : 38

|

مجموع امتیاز : 38